En droit, le silence ne vaut pas acceptation, et contrairement au proverbe bien connu 'qui ne dit mot consent', il s'agirait plutôt de 'qui ne dit mot ne consent pas', ce que nous nous proposons d'illustrer par l'analyse de l'arrêt suivant rendu par la première chambre civile de la Cour de cassation le 24 mai 2005.
M.X a obtenu un permis de construire. Il accepte un devis fait par le préfet pour des fouilles archéologiques qui aboutissent à une conclusion de l'AFAN (Association pour les Fouilles Archéologiques Nationales) qu'il faut entreprendre d'autres fouilles plus approfondies. Le préfet prend donc un nouvel arrêté. M.X refuse de payer la facture pour motifs qu'il n'avait pas accepté ce dernier devis ce qui conduit l'AFAN a assigné M.X en paiement.
La cour d'appel de Versailles accueille cette demande le 1er mars 2002. M.X se pourvoit en cassation aux motifs que la cour d'appel a violé les articles 1101 et 1108 du Code civil. Le silence de M.X vaut-il acceptation dans la mesure où elle est nécessaire à ses travaux ?
La première chambre civile de la cour de cassation rejette le pourvoi le 24 mai 2005. La cour estime que le silence de M.X valait acceptation dans la mesure où ce dernier était quasiment contraint d'accepter le devis pour exercer ses travaux.
[...] picscalex100010009000003220d00000000fe0c00000000040000000301080005000000 0b0200000000050000000c022e00820005000000070104000000fe0c0000430f2000cc00 00002e008200000000002e0082000000000028000000820000002e000000010008000000 0000b8170000c40e0000c40e00008000000080000000383330001f395300433c39004141 44004f464100214d7100544f4e0058575a00685a4e006a6461001564a500436983007d6d 5e0072707100867261001578ca008d796700527a9400807c7a00927d6900918071008680 7c0097816c000a84df009a8570009385790081858c009e8672009f876f009e8873009b8a 7b00918a8300a28b75002b8cdf00a68d7400898d9100a48e7900a8907900929192000d92 f300ab937c009e938b00ae968000a8968700b0977d0098979a00b29b8300719cbd00b59d 8400b49d8800a89d9300119efd00a59f9900b7a08700b6a08a00b7a18b00bba28800b2a2 9100b9a48d00a7a5a400bba69100b7a6960027a7fe00bda99400bdab9700aaabaf00b9ac a000c1ad9800b4ada900b0afaf00c2b09c0052b1f600c4b2a000bcb4af00b3b4b500c8b7 a600bcbaba00cbbeb200bcbec1007ac2f8009fc3d900d1c5b800c7c5c40091c8f100d5cc c200d2d1d100a0d2ef00dbd3ca00d7d7d800e2dcd400dcdcdd00b3ddfb00e2e1e200e8e2 db00eae5e100e4e5e700c8e5f600e7e7ea00ede9e400e7e9ea00eaebeb00f1eee900ecee ef00f0f0f000f1f2f400f8f3ed00e1f3fd00f9f6f300f6f6f600f3f6f800f7f7f900faf8 f500f2f8fc00f9f9f900fafafc00fcfbf900fcfcfc00fbfcff00fafdf800fefdfc00fafd fe00fefdff00fffefb00fcfefe00fefefe00fdfffc00fffffd00ffffff007f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f53007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f74007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f98007f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f6e5f574e4d44444b4c5555 667f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7feb007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5a4d32202020101010101e14202b444e667f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f572b20 102020102010202010101c1010101e324c5f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f653220202220202020201c2010201c101e 101010101e2d55667f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f6666666a697f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f694b20202c201e20202020201e13201c101c10141c101c10101f4c667f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f66544431201e1e2b2b414d596a7f7f7f7f7f66402020222c1e20 2c202020202020131e2010201c101c101c1010102d5a7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f57402010 1c10101c101010101029414d667f7f5d2c202c2c202c20201e202020202020141c102010 1c101c1010101c101e2b5a7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5d401e202020201e1c1c1c1e101c1010101e 415a692c2c2c31223120312220311e20202020201c201c2020101e1c101c10101014325a 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f5720202c2020202020201c101c1c101c1010101c1f312c312c2c31202c2228 20202020202020201e10201020101c1c101c101c10101e32667f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f4b20202c202c202b 20201c1e1c1e1c1c1c101c10102c31312c312c2c2031222c2220312020202020201c2020 101e20101c101c101c10101e4c7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f66554c444c545a7f7f4b2c2c2c2c2c202020202020201c1c101e10101c10 20312c312c312c312c203120312220202b202020202020131c20101c1020101c10101010 2b5a7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5a3220101c101010 1e2b4b2c2c312c2c2c202c202c201c1e1c1e1c1c1c1c1c1c313a3131312c312c2c2c2c2c 2220312020202c2020201c1e20102020101c101c10101c101241667f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f694020202022201c1c101c1431312c312c312c2c2c20 20202b2020201c1e101c102c3c31313131312c3131312c2c312c20222c20202020202020 2020102020101e101e10101010295a7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f76311c1c1c1c10101c2020102c3a2c2b2c202c201c202c31202020201e1c101010102b 31433a313131313122222222202031312220201c1020201c20131c101010101010141e1c 1c1044767f7f7f7f7f6969767f7f7f6969767f7f7f7f7f7f7f6a7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f312b1f121212121208030e 2c3a313a2b12121212121203082c2c20202b19121212121208041e403131313212121212 1209040c3120401a12070831201e1f120d120d0d0c040410101c2d666a1109665b110b0b 097f500b110b075a600b096a2f075250051f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f4b4b7f7f7f7f7f7f7f7f41001c403a667f7f7f7f7f7f7f66 12002c204b667f7f7f6e7f7f6a41001431315f696e6a6e6e6a7f5500082b4b6e7f4e0020 10575f5f5f5c5c5c5a5509001c101a5a4717012f333333330347333333330a0247170356 27012d470a007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5a327f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f66 31697f7f7f7f7f7f7f7f7f41003c4d7f7f7f7f7f7f7f7f7f7800102c667f7f7f7f7f7f66 7f7f4100404d7f6a696e666966666e5a00104866665a001c40665a5f5c5c5a5a555a6606 071c104d5b475056330f2f567847170a534733032f33014c3e0a104f0f03667f7f7f7f7f 7f7f7f7f20207f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f4b31627f7f7f697669767f7f7f 021e4b7f7f7f7f6976697f7f7f2d032c627f7f7f6966667f697f6a021e4b7f667f6e6666 6669667f0d083a5f6666070c405f5c5c5c5557575a5a5f2d001e1c2d7f7f765b3305297f 7f563301555b33052f3e0541470a09530f014c7f7f7f7f7f7f7f7f7f1c1c7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f663a2c597f7f4c083a2c40767f7f090c4b7f7f7f091e3a31597f 7f54002c597f7f4c0440404b7f6e7f08104b6e696a09203a435d6a7f2604315d666e0908 3a5f5f660910201e495a5a4e0010103d667f7f6a3e0a097f786033052c6a33051a3e051e 4f0f025b17012d7f7f7f7f7f7f7f7f7f12127f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5d3a 31547f7f5d00312c1c597f7f230840697f7f090c3a2c407f7f66021c4d7f7f4c003a4031 5a7f7f230843696e7f071031204b6e6e55002057667f2d0420575f660908201c1e5a555a 0310101f667f7f7f473305111a1a3e0f052f330a09470f05212105112105197f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f543a3a4b7f7f6a0020312c547f7f 4c02435d7f7f1f084031317f7f7f070c4b7f7f6600314031597f7f44043c5d7f7f120843 2c437f665f021e4b7f664c00205466661f042c1e20575a5c03091c2b667f7f7f53173327 170047331733170f2d4f2717172117170f0a4c7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f543a3a3a697f7f07103a2c437f7f66032c597f7f4e04402c3162 7f7f12083a767f7f071e40404b7f7f5d0031547f7f4c033a313a66667f04104366665f00 1e4b66664e0020201c545a5c1204201f667f7f7f7f534f4f535a6a534f4f4f607f6a534f 535b534f50607f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f697f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f543a 403a5d7f7f120840313c7f7f7f041e4b7f7f5a003a40315d7f7f410431627f7f090c4b40 4b7f7f6a042054766e55003131315d6e7f120840665f6604104066665500202020495a5c 2d0220296a7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f4c087f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5d40403a547f7f5500101e10627f 7f120c4b767f7f070820104b7f7f5a002c597f7f4100202020627f7f090c4b766a7f041e 312c576a7f2d04315d667f0d08315a5c660704100c325c5a5200102b667f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5d007f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f43403a547f7f7f44323241767f7f2d044b667f7f5a2632415a 7f7f6602204b7f7f7f41294141766e7f1a0843666e7f08103a2c546e6e4d003159667f2d 042c5a665a571a2d1a4d5a5a550210417f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f6a007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f54 3a4043697f7f7f7f7f7f7f7f7f550840597f7f7f7f7f7f7f7f7f7f061c407f7f7f7f7f7f 7f66767f410840597f7f230843314b6e666603204b666e4e002054695a666666665a5a5a 5c040c4e7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f077f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f6640404054767f7f7f7f7f7f7f 7f3d1e40547f7f7f7f7f7f7f7f7f5a0c312c4d7f7f7f7f7f7f7f7f7f2b203a577f7f4c00 3c2c3c76697f04104b66695a002c315a66665f5f5d5a5f664e0c1e577f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f127f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5940433a4b5d5d5d6262625954404b3a4b7f7f7f545d5d5d 5d5d403131312c4059595d626262625440403a4b625d571e3c3c31595962321c3a666669 07102c204b5457545554554b201e2b667f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f00107f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f4b4040403a3a3a31312c31314b4043437f7f7f07103c3a313131313131312c2c2c3a40 40403a3a403a403a31313a433131312c312c3c2c315d667f09083a2c2020202020201c20 1c1c447f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5440404040403a403a3a 313a4b4340627f7f1a08433a403a313a3a31312c312c314b404040404040433a3a403a3a 3a3a3c3c313a31312c59667f2d04312c2b202c2c202b201c1e1e5a7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f59403a40403a403a312c31404340577f7f41034b3a 313a3a3131313a312c3131404b4040434040404040403a3a3a3a3a313a313a312c4b6e69 4c003a2c2c2c202c2020202c1e407f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f5d4b43433a4040546262433a547f7f5a033a403a403a3a3a3a313a31312c3a 434b43434340403a433a433c3a3a3a3a313a313131437f6a6603202c2c2c2c202c2c2c20 20627f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f6976697f 7f7f7f594043625d5d2b3a40403a3a3a3a313a313131312c404b43404343404040433a3a 40313a3a313a313a313a595759202c312c2c2c2c202c201c4b7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5d4b3a4040434040 433a403a3a3a3a313a3131313144404b434343403a403a403a403a3a3a3a313a31312c2c 2c3a312c312c2c2c2c2c2031767f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f664b4040404340403a3a403a3a3a3a313a312c 3a4b4048404b404340404040403a403a3a3a3a3a313a313a31312c312c312c2c2b2c2066 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f5d43403a404040403a403a3a31312b2b4c667f573a4b4043434340433a 433a403a3a3a3a313a313a3131313a2c31312c2c2c20597f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5d5443 403a3a3a31312b404b59667f7f7f7f543a4b434b4043404040433a3a40313a3a3a313a31 3a312c312c2c312c205d7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f665d595d59625d7f7f7f7f7f 7f7f7f7f593a434340434340403a40433a3a43313a3a313a3131313131312c2c5d7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f5a43404b404343 4040403a433a3a403a3a313a313a3131312c31667f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f694b40404343434040403a40403a3a3a3a3a 3a3a312b2c547f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f5d4b433a40434040403a403a3a403a3a312c314d697f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f6654 4b403a3a3a4040403a31312b4b54697f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f00007f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f665d544b4340434b575d76 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f 7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f7f000005000000070101000000030000000000 Première chambre civile de la Cour de cassation mai 2005 En droit, le silence ne vaut acceptation; contrairement au proverbe, qui ne dit mot ne consent pas M.X a obtenu un permis de construire. Il accepte un devis fait par le préfet pour des fouilles archéologiques qui aboutissent à une conclusion de l'AFAN qu'il faut entreprendre d'autres fouilles plus approfondies. Le préfet prend donc un nouvel arrêté. M.X refuse de payer la facture pour motifs qu'il n'avait pas acceptés ce dernier devis. L'AFAN assigne M.X en paiement. La cour d'appel de Versailles accueille cette demande le 1er mars 2002. [...]
[...] En revanche, lors de la réception du second devis, le propriétaire n'a pas manifesté son acceptation. Mais, dans la mesure où il ne s'est pas interposé & qu'il a accepté le premier devis, la cour de cassation estime ainsi qu'il y avait des relations d'affaires antérieures entre les deux parties et qu'ainsi, le silence de M.X peut valoir acceptation. Le lien qui unit l'obligé à l'administration incitant l'acceptation Le propriétaire du terrain obtient son permis de construire, or, le préfet lui enjoigne de faire réaliser des fouilles qui sont nécessaires dans la mesure où l'arrêté imposant ces fouilles a été pris au regard des visas de la convention signée par l'État et l'AFAN. [...]
[...] L'affirmation du principe négatif de l'acceptation par le silence Dans son considérant de principe, la Cour de cassation pose le problème de l'acceptation par le silence, principe négatif, qui refuse d'accorder au silence la valeur d'acceptation lors d'une convention. En l'espèce, la Cour de cassation précise bien que le propriétaire n'a rien dit et rien écrit mais aussi qu'il a adopté une attitude entièrement passive, il ne s'est pas opposé aux fouilles d'urgence. Bien que l'acceptation en droit n'est pas définie, elle peut être tacite ou expresse, elle est importante pour maintenir l'existence de la convention. [...]
[...] Le propriétaire a accepté ce premier devis, son consentement n'est donc pas remis en cause pour le devis de diagnostic archéologique Or, suite à ces fouilles, le préfet prendra un nouvel arrêté prévoyant des fouilles en urgence, toujours faites par l'AFAN. L'Association n'a pas attendu la manifestation du consentement de M.X qui donc se refuse de payer la facture correspondant aux travaux réalisés. Le souci du silence de M.X se pose dans la mesure où, par ce silence, un litige naît. La cour de cassation remarque dans son premier considérant que la Cour d'appel a violé l'article 1108 du Code civil dans la mesure où elle estime que le propriétaire avait, par ce silence, accepté le devis. [...]
[...] En revanche, la Cour estime qu'il existe, dans l'interprétation du silence, des circonstances qui peuvent lui conférer la valeur d'acceptation. II) Des circonstances entraînant l'interprétation du silence comme une acceptation En l'espèce, la Cour de cassation confère valeur d'acceptation au silence de M.X dans la mesure où il avait des relations d'affaires antérieures avec l'administration et que, en cela, sa volonté et son intérêt personnel étaient liés aux contraintes administratives L'existence de relations d'affaires antérieures entre les parties En effet, la jurisprudence reconnaît la valeur d'acceptation au silence lorsque des circonstances le permettent. [...]
Bibliographie, normes APA
Citez le doc consultéLecture en ligne
et sans publicité !Contenu vérifié
par notre comité de lecture
